Graf Zeppelin

Graf Zeppelin was het enige vliegdekschip van de Kriegsmarine gedurende de Tweede Wereldoorlog. Het schip werd genoemd naar Graf Ferdinand von Zeppelin.

Ontstaan van het vliegdekschip

In 1935 werd de opdracht gegeven voor het bouwen van vliegdekschepen om de Kriegsmarine te versterken. Het jaar erna werd de kiel gelegd voor twee van deze schepen. Twee jaar later presenteerde Gross-admiral Erich Raeder een ambitieus scheepsbouw-programma dat Z-Plan was genoemd. Hierin zouden vier vliegdekschepen moeten worden gebouwd tot 1945.

Het plan werd aangepast door het aantal te verminderen naar twee. Het eerste Duitse vliegdekschip “Graf Zeppelin” werd naar Graf Zeppelin genoemd tijdens de te water lating in 1938. Het tweede Duitse vliegdekschip (bouwnaam Flugzeugtrager B) werd nooit te water gelaten en kreeg later de naam Peter Strasser.

Luchtmaarschalk Hermann Goering was zwaar gekant tegen elke inmenging in zijn autoriteit als hoofd van de luchtmacht en hij werkte Raeder tegen waar hij maar kon. Binnen de Kriegsmarine ondervond Raeder tegenstand van de Duitse bevelhebber van de onderzeeboten Admiral Karl Donitz.

Graf Zepplin in aanbouw
Graf Zepplin in aanbouw

Voorziende toestellen

De Graf Zeppelin werd op 8 december 1938 in het water gelaten. De Graf Zeppelin was 85% afgebouwd toen in mei 1941 Raeder nog steeds optimistisch was over het project en hij informeerde Hitler dat de Graf Zeppelin in een jaar zou zijn voltooid en dat er nog een jaar nodig was voor proefvaarten en vliegtrainingen.

De bouw van de vliegdekschepen verliep vanaf het begin onregelmatig. De bouw van Peter Strasser werd in 1940 stilgelegd en gesloopt. Hitler beval Goering dat hij vliegtuigen moest leveren voor het vliegdekschip. De luchtmaarschalk leverde aangepaste versies aan van de Junkers Ju 87 “Stuka” en de Messerschmitt Bf 109.

Hier was Raeder niet gelukkig mee en Goering drong er ook op aan dat het vliegpersoneel onder het commando van de Luftwaffe zou staan zodat het vliegdekschip moest worden aangepast. Hierdoor zouden ook extra vertragingen komen. Later in 1942 werden de Blohm & Voss BV 155 toestellen en de Junkers Ju 87E Stuka’s geleverd.

De Junkers Ju 87E is een aangepaste versie met opvouwbare vleugels
De Junkers Ju 87E is een aangepaste versie met opvouwbare vleugels

Zwaar besluit

Raeder stapte in 1943 vrijwillig op en werd opgevolgd door duikbootadmiraal Donitz. De Graf Zeppelin werd 95% afgewerkt toen de werken werden stilgelegd en alle bewapening werden verwijderd. Deze werden overgebracht naar kustbatterijen in Noorwegen.

Na de Tweede Wereldoorlog

Na de Tweede Wereldoorlog moest een “Categorie C” schip worden vernietigd of afgezonken worden in diep water voor 15 augustus 1946. Dit besloot de Allied Tripartite Commission. Maar de Sovjets besloten om het beschadigde schip te repareren en het werd gelicht in maart 1946.

Het schip werd naar Leningrad gebracht. Aangezien de aankomst van zo’n groot en ongewoon schip opgemerkt zou zijn door westerse inlichtingendiensten werd het schip tussen Świnoujście en Leningrad verloren laten gaan. Geruchten vertellen dat het schip ten noorden van Rugen op 15 augustus 1947 op een mijn werd gelopen.

Dit lijkt onmogelijk want Rugen lag niet op de route van Świnoujście naar Leningrad. Het leek waarschijnlijker dat het ship op een mijn werd laten lopen in de Finse Golf. Deze was namelijk bezaai met mijnen.

Achterkant van het Graf Zepplin vliegdekschip
Achterkant van het Graf Zepplin vliegdekschip

Uit onderzoek bleek dat het schip naar Leningrad was gesleept en daar werd omgedoopt naar “PO-101”. De Russen hoopten dat het schip gerepareerd kon worden op de scheepswerven in Leningrad. Hierna werd het schip weer naar zee gesleept terug naar de Poolse kust. De Graf Zeppelin was op 16 augustus 1947 een oefendoel voor de Russische marine. Even voor de Koude Oorlog begon werd het schip tot zinken gebracht met behulp van 24 bommen en 2 torpedo’s.

Ligging van het wrak

Een schip van de Poolse oliemaatschappij Petrobaltic ontdekte op 12 juli 2006 een 265 meter lang wrak. De Poolse bemanningsleden dachten dat het waarschijnlijk de Graf Zeppelin was. Bemanningsleden van van het onderzoeksschip ORP Arctowski van de Poolse marine onderzochten op 25 juli 2006 het schip en na onderzoek bleek later dat het inderdaad de Graf Zeppelin was die 80 meter onder de waterspiegel lag.

Technische gegevens

  • Gebruik: Kriegsmarine (Nooit)
  • Besteld: 16 november 1935
  • Kielleging: 28 december 1936
  • Terwaterlating: 8 december 1938
  • Gezonken: 16 augustus 1947
  • Gewicht: 33.600 ton
  • Lengte: 262,8
  • Breedte: 32,1 m
  • Diepgang: 7,29 m
  • Bemanning: 1780
  • Motoren: 4x stoomturbines
  • Vermogen: 200.000
  • Snelheid: 64,84 km/h (35 knopen)
  • Bereik: 8200 zeemijl bij 21 knopen (13193.8 km bij 24,16 km/h)
  • Bewapening: 16 x Sk. 15Cm, 2 x Flak 10,5 cm, 22 x Flak 3,7 cm en 28 x Flak 2,0 cm
  • Aantal Vliegtuigen: 50 stuks
  • Bezettende vliegtuigen: Messerschmitt Me 109T jachtvliegtuigen, Junkers Ju 87E Stukas, Fieseler Fi 167 Blohm & Voss (“[i]Blohm und Voss[/i]”) BV 155