De boerenoorlog is een vrij onbekende oorlog die zich op het Afrikaanse contingent afspeelde. De meeste mensen die de boerenoorlog kennen denken vrijwel meteen aan de oorlog die zich afspeelde vanaf 1 oktober 1899 tot 1902. Toen vond er inderdaad een boerenoorlog plaats maar deze oorlog was het gevolg van een gewapend conflict dat zich eerder afspeelde. Namelijk in 1880 tot 1881. Tijdens deze eerste boerenoorlog kwamen Nederlandse boeren tegenover de Britse koloniale troepen te staan. Beide partijen gaven de strijd niet zonder slag of stoot op.
Ontstaan van de eerste Boerenoorlog
Tussen 1830 en 1850 verhuisden ongeveer 12.000 veelal Nederlandstalige boeren vanuit de Britse Kaapkolonie naar andere Zuid-Afrikaanse gebieden en veroverden deze. De boeren, die ook wel voortrekkers werden genoemd, stichten de provincies Natal, Oranje Vrijstaat en Transvaal in het Zuiden van Afrika. De oorspronkelijke bevolking van deze gebieden werden al snel door de boeren verslagen, omdat de boeren beter bewapend en georganiseerd waren.
De boeren zagen hun streven naar een eigen vrijstaat als een vrijheidsstrijd en daarom noemden zij de oorlogen die zij voerden vrijheidsoorlogen. De Britse koloniale machthebbers in de regio wilden echter voorkomen dat de boeren vrijstaten zouden kunnen bemachtigen en zo ontstond er een gewapend conflict. De vrije boeren republiek werd in 1843 al door de Britten geannexeerd. De Oranje Vrijstaat onderging hetzelfde lot in 1848. Transvaal, het noordelijke gebied van de provincie Vaal, werd in 1852 door de Britten echter erkend als vrijstaat. Deze toezegging van de Britse kant was slechts van korte duur.
In 1877 kwam er verandering in de koers die de Britten wilden varen met de boeren. De Britten hadden in 1877 de Zoeloeoorlog gewonnen en wilde meer gebieden aan hun rijk annexeren. Nadat de Brit Theophilus Shepstone op 12 maart 1877 in een proclamatie liet bekend maken dat Transvaal geannexeerd zou worden aan het Britse rijk zorgde deze beslissing voor veel onrust. De boerenbevolking van Transvaal wilde dat deze annexatie niet doorging. Ze besloten hun ongenoegen in eerste instantie niet met geweld te uiten.
De boerenleider Paul Kruger en de staatsprocureur E.J.P. Jorissen gingen in 1877 naar Londen om daar voor de belangen van de boeren te pleiten. Dit mislukte helaas en de Britse regering wilde de annexatie van Transvaal doorzetten. De boeren besloten handtekeningen tegen het besluit in te zamelen en verzamelden zodoende ongeveer 6.500 handtekeningen in. Deze handtekeningen werden gestuurd naar de Britse regering maar ook dit vreedzame protest bleef onbeantwoord.
De Britten hadden inmiddels al vergevorderde plannen met het gebied Transvaal. Zo zou er onder andere een spoorlijn door dit gebied worden aangelegd. Zowel de Boeren als de Britten wilden zich niet van gedachten laten veranderen en er ontstond een gewapende opstand.
De boerenoorlog
De boeren vochten voor onafhankelijkheid en waren bereid voor deze strijd grote opofferingen te leveren. Ze waren echter niet zo goed georganiseerd als de Britse troepen. De Britten hadden moderne wapens en professionele uniformen en andere uitrustingstukken. De boeren moesten zich redden met verschillende soorten geweren en met hun gewone kleren. Deze kleren waren echter wel in bruine en kaki tinten en dit zorgde voor een betere camouflage dan de uniformen van de Britten die roodwit van kleur waren.
De Britten hanteerden nog vrij statische gevechtsmethodes terwijl de boeren een bewegelijke guerrillastrijd voerden. Door deze verschillende eigenschappen zowel in gevechtstechnieken als in uitrusting waren de partijen behoorlijk aan elkaar gewaagd. Het hoogtepunt van de eerste boerenoorlog was de slag bij Majuba Hill. Deze slag vond plaats op 27 februari 1881. De Majuba Hill werd door de 2000 Britten in de nacht van 26 februari bezet.
De boeren kregen hier de volgende ochtend lucht van en besloten onmiddellijk aanvalsplannen te ontwikkelen. Een deel van de boeren werd opgesteld als vuurdekking en moest de Britse soldaten onder vuur nemen terwijl andere boeren probeerden de berg te bestormen. Na een klim van ongeveer 6 uren wisten de boeren rond 1 uur in de middag de top van de berg te bereiken. Hun uitstekende schietkunst wierp al gauw vruchten af.
De bevelhebber van het Britse leger, sir George Pomeroij Colleij, werd door een schot van één van de boeren in het hoofd getroffen. De Britten sloegen massaal op de vlucht. In totaal zijn er tijdens de slag van Majuba Hill 92 Britten gesneuveld en 134 gewond geraakt. Ook werden er 59 Britse soldaten gevangen genomen. Aan de kant van de boeren vielen slechts 2 doden en 6 gewonden. Hun guerrillatechnieken en effectieve optreden hadden hen als overwinnaars uit de strijd laten komen. Op 21 maart 1881 tekenden de Britten een vredesovereenkomst met de boeren waarin zij erkenden dat Transvaal een onafhankelijke boerenstaat zou blijven.
Conclusie
De boerenoorlog was een oorlog tussen professionele Britse soldaten en boeren van Nederlandse afkomst. Al spoedig bleek dat de in die tijd geldende gevechtstechnieken niet opgewassen waren tegen sluipschutters en guerrillatactieken. De boeren hadden door hun onconventionele manier van vechten en hun beter gecamoufleerde kleding een duidelijk tactisch voordeel in de strijd. Het resultaat was een overwinning op de Majuba Hill. In een vredesverdrag erkenden de Britten de onafhankelijke boeren vrijstaat van Transvaal. Hier bleef het echter niet bij want de tweede boerenoorlog, die plaats vond tussen 1899 en 1902, kwam steeds dichterbij.
Bronnen
• Majuba, door V.E. d’Assonville. Marnix 1996.
• The Battle of Majuba Hill