Willem van Oranje

Willem van Oranje is een zeer belangrijk persoon in de Nederlandse geschiedenis. Tijdens de tachtigjarige oorlog vormde hij voor velen de belangrijkste steunpilaar voor het Nederlandse verzet tegen de bezetting van Spanje.

Willem van Oranje
Willem van Oranje

Willem van Oranje werd op 24 april 1533 geboren op de Dillenburg (Duitsland). Hij was de oudste zoon van graaf Willem de Rijke van Nassau en Juliana van Stolberg. Dat hij in Duitsland geboren was vinden we terug in het Nederlandse volkslied: “ben ik van Duitschen bloed”.

Willem van Oranje erft Nederland

In 1544 overleed de neef van Willem van Oranje: Rene van Chalon. Door het overlijden van Rene erfde Willem al zijn bezittingen. Deze bezittingen waren onder andere het prinsdom van Orange en enkele bezittingen in Nederland.

De Nederlandse landsheer Karel V stelde echter wel eisen aan de erfenis van Willem. Het was namelijk in die tijd heel belangrijk dat men het “juiste Christelijke” geloof zou hebben in verband met de machtsverhoudingen in Europa. Op dat moment was het katholieke geloof oppermachtig.

Onder Karel V werd in die tijd een groot deel van Europa veroverd en tot het katholieke geloof gedwongen. Karel V wilde dat Willem ook katholiek zou zijn en daarom werd van Willem verlangd dat hij aan het hof een katholieke leer zou krijgen. Op die manier zou Willem van Oranje zich onderwerpen aan de richtlijnen van het katholieke geloof.

Willem zag op dat moment geen kwaad in deze eis en stemde er mee in. Willem ging naar Brussel en Karel V gaf hem al snel een behoorlijke positie en diverse militaire functies in hoge rangen. In 1555 deed Karel V troonsafstand en Willem van Oranje was inmiddels behoorlijk ver ontwikkeld op politiek en militair terrein.

Willem van Oranje word stadhouder

Zoals eerder vermeld was een groot deel van Europa al onder de Spaanse vlag geschaard. Ook Nederland en België waren onderworpen aan Spanje. Nu de landsheer Karel V troonsafstand deed kwam er een opvolger.

Dit was de landsheer Filips II waar Willem van Oranje in de toekomst nog veel mee te maken zou krijgen. Op dat moment waren de twee nog beste vrienden en Filips II nam Willem van Oranje op in de Raad van State.

Dit gebeurde in 1555. Bij zijn vertrek naar Spanje in 1559 gaf Filips II Willem van Oranje nog een belangrijke promotie. Hij benoemde Willem namelijk tot stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht.

Willem van Oranje kiest partij

In de Raad van State was Willem van Oranje iemand die meteen al een aparte positie in nam. Hij kwam in de oppositie terecht en had daarin als voornaamste medestanders de graven Egmond en Hoorne. In eerste instantie wilden deze heren gezamenlijk wat meer een Nederlandse invloed in de Raad.

De Raad en de verdere regeringsinvloed werd op dat moment voornamelijk door ambtenaren uitgevoerd die sterk op de hand waren van Spanje. De graven van Egmond en Hoorne wilden er voor zorgen dat Nederland meer door Nederlanders zou worden bestuurd uit de Nederlandse Adel.

Dit was alleen niet het enige “probleem” wat de oppositie had in de Raad van State. De vervolging van protestanten was bijzonder gewelddadig. Protestanten werden ketters genoemd en deze werden ter dood veroordeeld op brandstapels.

Willem van Oranje en vele anderen hadden daar veel moeite mee. In 1564 heeft de Raad van State op aanraden van Willem besloten om een brief te sturen naar Filips de II. In dit document werd aan Filips II gevraagd of hij de ketters, of beter gezegd protestanten, niet meer zou willen vervolgen. In ieder geval een stuk minder gewelddadig.

Filips II wilde echter niet van een verzachting van de maatregelen weten en hield vast aan zijn gewelddadige vervolgingsmethoden.

Protestanten trekken ten strijde

De protestanten werden in die dagen zo erg onderdrukt dat ze besloten om massaal in verzet te treden. Dit verzet uitte zich in een beeldenstorm in 1566. In een beeldenstorm werden katholieke gebouwen geplunderd en werden katholieken aangevallen.

Deze beeldenstorm wekte de woede van Filips II. Deze besloot dat er nu nog hardere maatregelen moesten worden genomen in Nederland. Filips II stuurde onder leiding van de hertog van Alva een legereenheid naar de Nederlanden om daar orde op zaken te stellen.

Willem van Oranje moest nu partij kiezen. Hij had de keuze om het gewelddadige bewind van Spanje te volgen of partij te kiezen voor de protestanten. Hij koos voor de laatste mogelijkheid en wilde de protestanten helpen. Hiervoor had hij wapens nodig en strijders.

In april 1567 ging Willem van Oranje naar de Dillenburg (Duitsland) waar hij een gewapende strijd tegen het Spaanse leger voorbereidde. Door deze stap werd hij van al zijn Nederlandse bezittingen ontdaan.

Willem van Oranje op 22 jarige leeftijd
Willem van Oranje op 22 jarige leeftijd

Willem van Oranje levert veldslagen
De strijd begon een jaar later in 1568 waarin Willem met zijn leger onder andere een slag leverde bij Heiligerlee. Dit mislukte echter en hij trok zich terug. In 1572 probeerde Willem van Oranje het opnieuw en trok hij weer met zijn troepen over de Nederlandse grens.

In dat zelfde jaar waren piraten bezig om Nederland te veroveren. Deze piraten of zeerovers noemden zichzelf de watergeuzen. De watergeuzen waren effectieve en goedkope strijders die maar wat graag een grote vechtpartij leverden. In die dagen hadden ze daar ook de mogelijkheid toe en sloten ze zich aan bij de verzetstrijders die voor het grootste deel bestond uit protestanten.

De watergeuzen veroverden een groot aantal Hollandse steden.
Willem van Oranje besloot om in Holland te gaan wonen en nam het protestantse geloof aan, het calvinisme. Op dat moment oefende hij het gezag uit over Holland en Zeeland. Hiermee was hij echter nog niet tevreden.Hij wilde dat alle Nederlandse gewesten zich van Spanje zouden vrijmaken.

Daarnaast streefde hij naar vriendschap tussen katholieken en protestanten. Beide idealen waren in die tijd moeilijk te verwezenlijken maar Willem had en trouwe aanhang die hard voor die belangen wou strijden. De overige gewesten waren de onderdrukking van Spanje zat en besloten zich bij Willem van Oranje aan te sluiten.

Dit gebeurde in 1576 met de Pacificatie van Gent. Willem van Oranje was nu de regent van Nederland volgens een groot deel van het Nederlandse volk. Volgens Spanje waren dat echter de landvoogden don Juan (1576-1578) en de hertog van Parma (1578-1592).

De landvoogden waren het niet eens met de Nederlandse gewesten omdat daardoor het protestantse calvinisme te veel invloed kreeg. Daarom besloten ze actie te ondernemen. Dit probeerden ze eerst politiek en later militair. In 1579 werd de Unie van Utrecht ingevoerd waarmee de samenwerking van een aantal Nederlandse gewesten verder werd verstevigd om de strijd aan de gaan tegen de Spaanse bezetting.

Willem de Zwijger

Door de invloed van Willem van Oranje op het Nederlandse verzet tegen de Spaanse bezetting werd hij door velen gezien als een held. Hij kreeg ook een bijnaam ‘de Zwijger’ omdat hij nooit al zijn bedoelingen uitsprak en goed een geheim kon bewaren.

Bij Filips II was Willem minder geliefd. Fillips II wilde Willem maar heel graag uit de weg geruimd hebben. Daarom besloot hij Willem vogelvrij te verklaren in 1580. Willem van Oranje verdedigde zich met zijn Apologie.

In 1581 vielen de Nederlandse gewesten Willem van Oranje bij en vermelden ze in het Plakkaat van Verlatinghe dat ze Filips II niet meer erkenden. Willem van Oranje wilde dat de hertog van Anjou als nieuwe soeverein werd erkend.

De hertog van Anjou overleed echter in 1584. Het gewest Holland wilde Willem van Oranje een grafelijke waardigheid bieden maar daar heeft Willem nooit van gebruik mogen maken.

Balthasar Gerards vermoord Willem van Oranje

Wegens de vogelvrij verklaring tegen Willem waren er verschillende huurmoordenaars op zoek naar hem. Nadat Willem van Oranje een keer in zijn leven was ontsnapt aan een aanslag werd er op 10 juli 1584 weer een nieuwe aanval op hem geopend door Balthasar Gerards.

Deze aanval was met dodelijke afloop voor Willem van Oranje. Nederland moest een van de grootste helden uit haar geschiedenis begraven. Balthasar Gerards kon echter niet ontkomen aan de wacht van de prins en werd gevangen genomen. Hij kreeg een zware en gewelddadige doodstraf.