D-Day

In november 1943 was Stalin eindelijk bereid om Roosevelt en Churchill in Teheran te ontmoeten. Roosevelt was vastbesloten tot een overeenkomst met de russen te komen, zelfs als dat een afstand zou scheppen tussen hem en zijn goede vriend Churchill.

De conferentie begon met enig ongemak: Churchill was zijn stem kwijt en was gedwongen te luisteren terwijl Stalin Tsjiang-Kai-sjek ronduit bekritiseerde en Roosevelt De Gaulle aanviel.

Roosevelt vroeg Stalin hoe hij dacht dat de Duitsers het snelst verslagen konden worden en zonder nadenken antwoordde de Russische leider dat er een geallieerde landing in Noord-Frankrijk zou moeten plaatsvinden.

Churchill slaagde erin zijn bezorgdheid te laten horen: het mislukken van een dergelijk project zou vreselijke consequenties hebben. Uiteindelijk slaagde Roosevelt erin hem ervan te overtuigen dat het slagen ervan de oorlog korter zou maken.

Operatie Overlord: De voorbereiding voor D-Day

De volgende zes maanden werd operatie Overlord tot in de kleinste details voorbereid in Londen en Washington. Ondertussen werden enorme troepenmachten in het zuiden van Engeland gemobiliseerd: 10.000 vliegtuigen, meer dan 4000 landingsvaartuigen en 1500 oorlogsschepen. Eisenhower werd benoemd tot opperbevelhebber.

Maar er moesten nog enkele onenigheden over de strategie worden opgelost voordat de operatie van start kon gaan. Amerikaanse bevelhebbers verwierpen De Gaulles voorstel om het Franse verzet te gebruiken in plaats van luchtaanvallen op het Duitse transportsysteem in Frankrijk en België.

Dit leidde tot woede onder de Fransen die eind mei 1944 drieduizend burgers binnen 48 uur zouden verliezen. Maar de Franse spoorwegen waren toen bijna geheel vernietigd, net als de meeste bruggen over de Seine en de Loire.

Vervolgens moesten de geallieerden bepalen waar ze zouden landen. Het Nauw van Calais was het dichtstbijzijnd maar Normandië werd het slechtst verdedigd. Uiteindelijk werd besloten op Normandië te landen omdat de inlichtingendienst aangaf dat de Duitsers ervan overtuigd waren dat er een bruggenhoofd in Calasi zou worden opgericht.

Om ervoor te zorgen dat de Duitsers dit bleven denken, werd Calais zwaar gebombardeerd en werd er een fictieve legergroep onder leiding van generaal Patton opgezet in Kent. Eigenlijk waren de meningen van de Duitse generaals verdeeld.

Von Rundstedt, de opperbevelhebber in West-Europa, dacht dat de landingen in het Nauw van Calais zouden plaatsvinden; Rommel, die de leiding had over de strandverdedigingen, dacht dat ze in Normandië gingen plaatsvinden. Hierdoor werden de Duitse troepen in tweeën verdeeld.

D-Day komt in zicht

Toen 5 juni D-day naderde gingen de Duitsers zich zelfs veilig voelen doordat er een storm woedde op het Kanaal; Rommel was zelf bij zijn vrouw in Duitsland. Uiteindelijk werd de invasie door het slechte weer 24 uur uitgesteld. In de nacht van 5 juni viel de wind plotseling stil. Om 21.30 werd er door de BBC een geheime boodschap uitgezonden waarin het Franse verzet het sein kreeg meer spoorwegen in het land af te snijden.

Er vonden bijna duizend succesvolle aanvallen plaats, maar in de dagen die volgden nam de SS op gruwelijke wijze wraak in de dorpen die van betrokkenheid werden verdacht. Om 23.55 landden de Britse para’s tien kilometer ten noorden van Caen en was de invasie begonnen.

Aan het einde van de volgende dag was een enorme vloot landingsvaartuigen erin geslaagd 156.000 militairen aan land te zetten op vijf Normandische stranden. Er was een uitzondering waarbij de Duitsers lichter vuur gebruikten dan verwacht. Toch liep het vaarverkeer vast en verdronken vele soldaten nadat hun landingsvaartuig door de sterke golven werd overspoeld.

Meer tegenslagen op D-day

Er waren nog enkele tegenslagen: de Britten en Canadezen slaagden er niet in om Caen de eerste dag in te nemen (het duurde een maand en de middeleeuwse stad werd volledig vernietigd), de Amerikanen misten een van hun stranden en de bevrijding van cherbourg liep ernstige vertragingen op.

Van 19 tot 22 juni werd de vooruitgang vanaf de bruggenhoofden belemmerd door een van de zwaarste stormen die Europa de afgelopen veertig jaar had getroffen. Maar uiteindelijk was operatie Overlord toch een succes. Toen de landingen eenmaal hadden plaatsgevonden, wisten de geallieerde bevelhebbers dat de Duitsers hun strijdmachten onmogelijk uit Noord-Frankrijk konden terugtrekken.

Reacties van de Duitsers

Tegelijkertijd waren de Duitsers erg onduidelijk. “Wat moeten we doen?” werd Von Rundstedt gevraagd. “De oorlog beëindigen, wat anders?!” antwoordde hij. Hitler ontsloeg hem vanwege zijn defaitisme. Rommel werd ook plotseling uit zijn functie ontheven terwijl hij herstelde van verwondingen die hij had opgelopen toen zijn wagen door een geallieerd jachtvliegtuig werd beschoten.

Hij was betrokken geweest bij kolonel von Stauffenbergs heldhaftige maar mislukte aanslag op Hitler op 20 juli. Rommel mocht kiezen tussen het ‘volkstribunaal’ of zelfmoord; en hij koos het laatste.

In Normandië lieten de geallieerden de Duitsers tot tweemaal toe met een groot aantal divisies ontsnappen; hoewel er toch nog zo’n 50.000 krijgsgevangenen werden gemaakt. Veldmaarschalk von Kluge werd beschuldigd van een poging tot onderhandelen over een overgave van zijn troepen en werd naar Berlijn teruggeroepen.

Hij pleegde liever zelfmoord dan dat hij een woedende Hitler onder ogen kwam. Op zijn lichaam lag een briefje waarop stond: “Het Duitse volk heeft zulke onbeschrijflijke beproevingen mee moeten maken dat het tijd is geworden een eind te maken aan deze verschrikkingen”.

Bevrijdingen op D-Day

Delen van Noord-Frankrijk waren nu bevrijd – een geallieerde landing in het zuiden werd onmogelijk. Operatie Anvil vond plaats op 15 augustus; hierbij landden meer dan 50.000 geallieerde militairen op de Côte d’Azur.

Diezelfde dag vielen Eisenhowers plannen om om Parijs heen te gaan in het water door een uitbarsting van verzet in de stad. De Gaulle negeerde de uitdrukkelijke instructies van de opperbevelhebber en gaf de Franse 2de pantserdivisie onder leiding van generaal Leclerc opdracht de stad te bevrijden.

Omdat Leclerc niet zeker wist wat hij moest doen, zond hij een detachering vooruit met orders zich bij de Amerikaanse militairen te voegen als zij het eerst de buitenwijken zouden binnengaan.

Eisenhower gaf toe op het moment dat een tijdelijk staakt-het-vuren tussen de Duitse commandant, generaal Dietrich von Cholditz, en het plaatselijke verzet afliep. “Parijs mag niet in handen van de vijand vallen”, liet Hitler de wanhopige Von Cholditz weten. Maar Von Cholditz, een francofiel, was niet van plan om Parijs te vernietigen en gaf zich over toen Leclercs troepen op 25 augustus arriveerden.

Op dat moment werd net het nieuws bekend dat de SS-soldaten de hotelkamer van Petain waren binnengevallen en hem als gevangene hadden meegenomen naar Belfort. Zijn ontvoering maakte de weg vrij voor generaal De Gaulle die zichzelf benoemde tot president van Frankrijk op de trappen van het Parijse Hotel de Ville. Op 26 augustus 1944 was de lichtstad na vier jaar van wrede onderdukking weer vrij.