Grossdeutschland

Een Duitse elite eenheid

Deze Duitse landmacht divisie werd opgericht in 1940. Het was een speciale elite-eenheid die tijdens de tweede wereldoorlog aan verscheidene belangrijke gevechten deelnam. Door sommige mensen werd deze elite-eenheid gezien als een onderdivisie van de Waffen SS. Dit was echter niet het geval.

De Grossdeutschland (GD) Division was een divisie die viel onder de Duitse landmacht die door de Duitsers: “der Wehrmacht” werd genoemd. Binnen de Wehrmacht nam de Grossdeutschland Division wel een speciale plaats in. Zo werd de Grossdeutschland Division net zoals de Panzer Lehr Divsion van beter materiaal voorzien dan andere eenheden binnen de Duitse Wehrmacht.

Ook kregen de soldaten van Grossdeutschland Division vaak sneller aanvullingen en versterkingen wanneer de soldaten daar behoefte aan hadden. In veel gevallen kregen ze zelfs sneller hun uitrusting en voorraden dan de leden van de Waffen-SS. De Grossdeutschland Division vocht voornamelijk aan het Oostfront tegen de Russen.

Één van de bekendste officieren van deze divisie was Hasso-Eccard Freiherr von Manteuffel. Op 1 februari 1944 werd hij de commandant van de GD Panzergrenadier Division. Deze divisie werd in 1943 opgericht binnen de Grossdeutschland Division. Onder leiding van Hasso von Manteuffel wist de GD Panzergrenadier Division veel defensieve veldslagen tot een succesvol einde te brengen waaronder de slag te westen van Kirovograd en enkele veldslagen in Roemenië. In mei 1945 werd de Grossdeutschland divisie opgeheven bij de Russische plaats Pillau.

Het ontstaan van de Division Grossdeutschland

De Division Grossdeutschland ontstond eigenlijk al voor de tweede wereldoorlog. In 1921, 3 jaar na het einde van de eerste wereldoorlog, was er in Berlijn al een soort bewakingseenheid of vrijkorps aanwezig. Dit vrijkorps zou later de Infanterie-Division Grossdeutschland worden.

Deze Duitse infanterie divisie werd voor het eerst ingezet bij de veldslagen die werden geleverd tussen Frankrijk en Duitsland in 1940. De Infanterie-Division Grossdeutschland werd later verbonden aan de Duitse Panzer Gruppe 2 tijdens de operatie Barbarossa. Barbarossa was de code-naam voor de Duitse aanval op Rusland.

Op het Oostfont zou de GD infanterievisie doorvechten tot aan Moskou. In 1941 werden de infanteristen van de Grossdeutschland Division in de buurt van Moskou vrijwel compleet vernietigd.

Infanterie Division Grossdeutschland werd een regiment

De gevechten en vernietigingen rond Moskou hadden hun tot geëist van de soldaten van de Infanterie-Division Grossdeutschland. Er was nog een deel van de divisie over en de overgebleven soldaten werden op de laatste dag van februari 1942 ontbonden. Twee bataljons vormden een nieuw Grossdeutschland Regiment uit de versterkingen die kwamen vanuit Neuruppin.

Na een periode aan de frontlinie te hebben gevochten trok het nieuwe Grossdeutschland Regiment naar de Orel. In april 1942 begon er binnen het GD Regiment steeds meer behoefte te ontstaan aan een gemotoriseerde formatie voor de zomeroffensieven. Zo konden ze zich sneller en onafhankelijker van andere Duitse troepen bewegen op het slagveld.

Om deze gemotoriseerde formatie te kunnen verkrijgen werd een speciale aankondiging gemaakt de tijdens een regimentsparade aan Rjetschiza werd afgekondigd. In deze verklaring werd gemeld dat het Grossdeutschland Regiment moest worden uitgebreid tot een divisie. De Infanterie-Division Grossdeutschland zou weer ingesteld worden.

De Infanterie Division Grossdeutschland gaat door

Na de afkondiging in Rjetschiza werd de daad bij het woord gevoegd. Grossdeutschland werd weer een divisie. Het voormalige GD regiment werd uitgebreid en versterkt daarna kreeg het regiment de naam: “Infanterie Regiment Grossdeutschland 1”.

De versterkingen die aan divisie Grossdeutschland werden geboden vormden een nieuw regiment namelijk: het “Infanterie Regiment Grossdeutschland 2”. Om de sterkte van een complete divisie te bereiken werden nog een pantserbataljon, een bataljon artillerie, een eenheid met Flak luchtdoelartillerie en enkele genietroepen toegevoegd.

Na de reorganisatie werd de Grossdeutschland Division aan het XLVIII. Panzerkorps toegewezen tijdens de opening fasen van Fall Blau, het zomeroffensief aan het Oostfront. Deze aanval zou uiteindelijk leiden tot de slag bij Stalingrad.

De Grossdeutschland Division vecht door aan het oostfront

De Grossdeutschland Division nam succesvol deel aan de veldslagen die geleverd werden aan het Ootfront. Ook de veldslagen die hogerop de Don rivier werden geleverd hadden hun succes voor een groot deel te danken aan de Grossdeutschland Division. Naast de gevechten bij de Don rivier werd ook de Russische plaats Voronezh door de Duitse troepen veroverd.

In augustus werd de Grossdeutschland Division naar de noord-bank van de rivier Donets teruggetrokken en werd daar als mobiele reserve / reactie-eenheid ingezet om de vijand te weerhouden van een verdere aanval. Nadat Sovjet-soldaten de operatie Uranus hadden ontvouwd kwamen de Duitse troepen aan het Oostfront in een moeilijke positie terecht.

De Grossdeutschland Division nam tijdens een zware winter deel aan de gevechten nabij de plaats Rzhev. De Duitse soldaten raakten steeds verder uitgeput. Hun bevoorrading werd bemoeilijkt en de Russen leken wel steeds sterker te worden.

De Grossdeutschland Division nam onder Generaloberst (Generaal-overste) Erich von Manstein deel aan de complexe operatie die “Wintergewitter” genoemd. Wintergewitter was bedoeld om de Duitse troepen in Stalingrad te bevrijden. Na vele zware gevechten mislukte operatie grotendeels.

Derde slag bij Kharkov

De Grossdeutschland Division vocht in de maanden januari en februari van het jaar 1943 met enkele andere Duitse korpsen samen aan het Oostfront. Samen met het XLVIII. Pantserkorps en het 2de SS Pantserkorps vocht de Grossdeutschland Division mee in de derde slag bij Kharkov.

Ook had de Grossdeutschland Division samen met de 1ste SS Division Leibstandarte Adolf Hitler, de 2de SS Division Das Reich en de 3de SS Division Totenkopf gevochten aan verschillende veldslagen die plaatsvonden aan het Oostfront waaronder de slag bij Kharkov. Toen Kharkov gevallen was moest de Grossdeutschland Division terugtrekken.

De division werd uitgerust met nieuwe voorraden en nieuwe wapens. Zo werden ze voorzien van nieuwe tanks van het type Tiger 1. Dit was een hele uitzonderlijke situatie. De Panzergrenadier division Grossdeutschland was namelijk de enige Panzergrenadier division met zijn eigen zware tanks geworden.

Daarnaast was GD de enige divisie die voorzien was van eigen Tiger tanks op de Waffen SS pantserdivisies na. De meeste Tiger tanks vormden in die tijd namelijk zelfstandige tankbataljons of waren ondergebracht bij speciale Waffen SS elite eenheden. Door de toekenning van Tiger tanks aan de Grossdeutschland Division nam deze divisie een unieke plaats in op het slagveld.

De Panzergrenadier-Division Grossdeutschland ontstaat

Door de aanvulling van Tigertanks in juni 1943 werd de slagkracht van de Grossdeutschland Division aanzienlijk vergroot. De toevoeging van de tanks zorgde ook voor de naamsverandering. De Grossdeutschland Division werd voortaan de Panzergrenadier-Division Grossdeutschland genoemd.

Deze Panzergrenadier Division had meer bewapende voertuigen dan de meeste andere Duitse pantserdivisies die op dat moment nog aan de strijd deelnamen. De Panzergrenadier-Division Grossdeutschland werd tijdens gevechten regelmatig sneller van voorraden voorzien dan andere eenheden van de Duitse Wehrmacht.

Vanaf 1943 nam de Grossdeutschland Division deel aan enkele belangrijke gevechten aan het Oostfront. In de volgende alinea’s kunt u enkele belangrijke veldslagen lezen waaraan deze divisie had deelgenomen.

Aanloop naar de slag bij Koersk

De Panzergrenadier-Division Grossdeutschland werd verbonden aan het 4de Pantserkorps dat onder leiding stond van Generaloberst Hermann Hoth. Ook enkele SS- Pantserkorpsen werden aan de deze twee legers toegevoegd. Dit waren de Waffen-SS Leibstandarte Adolf Hitler, de SS-Totenkopf Division en de Division Das Reich.

Gezamenlijk vormen zij een sterke macht met een grote slagkracht. In totaal bezat de Duitse aanvalsmacht 50 divisies waarvan 17 pantser en pantsergrenadier-divisies waren. Van 4 juli 1943 tot 23 augustus 1943 werd de “Operatie Citadel” door de Duitsers uitgevoerd. Deze aanval moest de Russische aanvalsspits bij de plaats Koersk stoppen.

De gecombineerde Duitse divisies werden versterkt met extra Tiger en Panther tanks (uitvoering D). De Panther tanks werden geplaatst onder de divisie Grossdeutschland. Daarnaast werden ook nog speciale Elefant tanks ingezet die aan de voorkant een dikkere bepantsering hadden dan de meeste slagschepen.

Deze Elefant tanks zagen tijdens deze aanval vrijwel voor het eerst het slagveld. De Duitsers hadden zich wat betreft de uitrusting goed voorbereid op de aanval. Er was alleen één probleem. Veel van het “nieuwe materiaal” was nog niet echt goed getest op de omstandigheden die heersten op het slagveld. Er was simpelweg te weinig tijd om de tanks voldoende te testen.

Operatie Citadel: de slag bij Koersk

Operatie Citadel was een vrij simpel aanvalsplan. Koersk vormde de aanvalsspits van de Russische legermacht en moest worden vernietigd. Het probleem was alleen dat de Russen ook wisten dat de Duitsers waarschijnlijk plannen zouden maken om hun aanvalspits te doen stoppen.

Een simpele blik op de kaart was voldoende om in te schatten waar de aanval waarschijnlijk zou plaatsvinden. Hierdoor hadden de Duitsers nauwelijks een verassingselement in hun operatie. Toch hadden de Duitsers een behoorlijke kans om de aanval op Koersk goed af te ronden, ze hadden immers een grote legermacht ingezet.

In de praktijk bleek de aanval moeizamer te verlopen voor de Duitsers dan van tevoren werd aangenomen. De Duitse divisies probeerden de zuidelijke flank van de Russische aanvalspits te doorboren. De gevechten die daar ontstonden waren bijzonder hevig.

Veel van de nieuwe Duitse Panther tanks bleken last te hebben van mechanische problemen. Een flink aantal van deze tanks werd al door motorbranden en machinale problemen geteisterd nog voor ze daadwerkelijk op het slagveld waren ingezet.

De Grossdeutschland Division bleef ondanks deze problemen aan de strijd deelnemen en vocht door totdat ze door de Russische soldaten op 18 juli 1943 werden teruggedrongen naar Tomarovka. Tot de slag bij Koersk had het Duitse leger nog nooit een groot offensief verloren. De slag bij Koersk bleek een ommekeer op het slagveld aan het Oostfront te zijn.

De Grossdeutschland Division vecht defensief

Nadat de Operatie Citadel onsuccesvol werd beëindigd werden de Duitse troepen gedwongen tot een defensieve opstelling. Ook de Grossdeutschland Division werd teruggetrokken en werd geplaatst onder Heeresgruppe Mitte.

Binnen deze legergroep vormde de division een mobiele reserve. De tank afdeling werd uitgebreid met Tiger tanks totdat het de sterkte had van een compleet bataljon. Met deze versterking nam de Grossdeutschland Division aan verscheidene gevechten deel.

Zo werd de divisie onder andere ingezet bij de zware gevechten rond Karachev. Tegen het einde van augustus werd de Grossdeutschland Division weer geplaatst onder het XLVIII Pantserkorps. De Duitse divisies kwamen steeds meer in het nauw door de Russische aanvallen. Hierdoor werden de Duitsers steeds verder teruggedrongen.

Ook de Grossdeutschland Division trok zich steeds verder terug na de aanvallen die plaatsvonden aan de oostelijke zijde van Oekraïne. Tijdens gevechten in Oekraïne verloor de divisie veel manschappen en materieel. Ondanks de verliezen bleef de divisie in staat om gevechten te leveren.

Zo vocht ze in veldslagen rond de Oekraïense steden Kharkov en Belgorod. Nadat de divisie had gevochten in Michurin-Rog en in het oosten van Krivoi-Rog vonden de laatste gevechten die de Grossdeutschland Division in het jaar 1943 leverde plaats rond Dnieper.

De Grossdeutschland Division werd opgesplitst

Ondanks het feit dat de Grossdeutschland Division steeds verder werd teruggedrongen bleef het doorvechten tegen de Russische vijand. De Grossdeutschland Division vocht in januari van 1944 rond het gebied van Krivoi-Rog. Hiermee ging de divisie door totdat ze werd verplaatst naar het westen om tot rust te komen en nieuwe krachten op te doen.

De division was daar, na alle zware veldslagen die ze had geleverd op haar terugtocht, wel aan toe. De verliezen die de divisie had gelden zorgden er voor dat er weer nieuwe versterkingen nodig waren. Het 26ste Pantser Regiment uitgerust Panther tanks werd samengevoegd met het Pantser Regiment Grossdeutschland.

Het 1ste Grossdeutschland Bataljon werd overgeplaatst naar Frankrijk om daar op nieuwe krachten te komen en te trainen met de nieuwe tanks. De division werd dus opgesplitst en bevond zich nu zowel in het oosten als in het westen. Deze scheiding zou blijven tot de geallieerde invasie van D-Day op Normandië zou plaatsvinden.

De Grossdeutschland Division als brandweerbrigade

Een groot deel van 1944 fungeerde de Grossdeutschland Division als een mobiele legermacht die overal werd ingezet waar versterkingen nodig waren voor de Duitse troepen. De division werd zo van crisispunt naar crisispunt gezonden om daar te proberen het tij voor de Duitse troepen te keren.

Zo werd een deel van de Grossdeutschland Division eind januari 1944 ingezet om de Duitse troepen rond Cherkassy te behoeden voor een nederlaag. Een ander deel van de divisie was op dat moment verwikkeld in zware gevechten van de Dniester tot het Noorden van Bessarabia.

De winter van Rusland zorgde voor veel moeilijkheden bij de Duitse troepen. De vorst zorgde voor bevriezingsverschijnselen zowel bij de soldaten als bij de motoronderdelen van de tanks en andere voertuigen. Hierdoor zaten de Duitse troepen regelmatig vast en konden ze niet worden bevoorraad.

De reparatie-eenheden hadden hun handen vol aan reparatiewerkzaamheden die hoe langer hoe onprofessioneler werden uitgevoerd. Door het gebrek aan nieuwe onderdelen moesten monteurs erg vindingrijk zijn om de voertuigen weer aan de praat te krijgen.

De Grossdeutschland Division in de problemen

Het jaar 1944 was een zwaar jaar voor alle Duitse troepen aan het Oostfront. Op 4 maart 1944 werden op de 1ste 2de en 3de Oekraïense fronten een gecombineerde Russische aanval gestart tegen het noorden, het midden en de zuidelijke flanken van de Duitse Legergroep Zuid.

De Grossdeutschland Division verplaatste zich naar Kirovgrad om daar de Duitse eenheden in de zwakke linie te versterken. Hier bleven de soldaten van de division doorvechten totdat ze genoodzaakt waren om terug te trekken naar Rovnoye dat in het zuidwesten ligt.

Op 16 maart 1944 verplaatste de Grossdeutschland Division zich naar de Dniester rivier en tegen het einde van dezelfde maand was de divisie zover teruggedrongen dat ze Roemenië bereikten.

De Grossdeutschland Division werd een onderdeel van de LVII Pantserkorps. In April 1944 nam dit pantserkorps deel aan defensieve gevechten rond Jassy. Langzamerhand moesten de Duitse troepen verder terugtrekken naar Targu Frumos dat in Bessarabia ligt.

Het vechten voor deze stad duurde langer dan een maand. Een nieuw Russische offensief startte op 2 mei 1944. Het doel van de Russische troepen was het doorbreken van de Grossdeutschland Division en het bereiken van de Roemeense olievelden.

De veldslag was erg zwaar en de Grossdeutschland Division moest ook nu weer terugtrekken. In het midden van de meimaand werden de verkenningseenheden van de divisie uitgerust met de Schutzenpanzerwagens en andere gepantserde voertuigen om de schade die aan de divisie was toe gebracht enigszins op te vullen.

De Fuselier regimenten van de division werden van vier naar drie bataljons verminderd. Nadat deze veranderingen aan de divisie waren aangebracht trok Grossdeutschland opnieuw ten strijde en nam deel aan de gevechten die plaats vonden rond Podul.

De Grossdeutschland Division lijd zware verliezen

Grossdeutschland Division had het in 1944, net zoals alle andere Duitse legers aan het Oostfront, zwaar te verduren gekregen. Ondanks de zware verliezen wist de divisie in leven te blijven. Vooral de toeleveringen van versterkingen in de vorm van materieel en extra manschappen zorgden er voor dat de divisie niet compleet van de kaart werd geveegd.

Na iedere “korte” pauze nam de divisie weer deel aan de gevechten. Meestal ondersteunde de Grossdeutschland Division één of enkele andere Duitse divisies die in een “moeilijke” positie waren geraakt. Na een korte rustperiode aan het begin van de julimaand werd de divisie weer ingezet in zware gevechten, dit maal vonden deze gevechten plaats in het noorden van Roemenië.

Ook Noord Roemenië kon niet worden verdedigd tegen de enorme troepenmacht van de Russen. De Grossdeutschland Division werd dus ook nu weer teruggedrongen en moest Oost-Pruisen verdedigen. Deze verdediging duurde enkele maanden.

De verliezen die de volgende maanden aan de division werden toegebracht in Oost-Pruisen en de Baltische staten zorgden voor zeer veel slachtoffers en verloren gegaan materieel. De divisie werd bijna compleet vernietigd gedurende de gevechten rond het bruggenhoofd van Memel.

Het Panzerkorps Grossdeutschland werd gevormd

Tot november 1944 had de Grossdeutschland Division zijn naam als Panzergrenadier Division behouden. Vanaf november werden enkele eenheden, die onder Grossdeutschland vielen, uitgebreid totdat ze de omvang van een divisie bereikten. Naast deze uitbereiding werd het Panzerkorps Grossdeutschland gevormd.

De vorm van de Grossdeutschland Division veranderde door de verliezen en de versterkingen voortdurend. Het korps werd opgedeeld in twee grote divisies. Dit werden de standaard Grossdeutschland Division en de Brandenburg Division die sterk verbonden was met de Grossdeutschland Division.

Beide divisies werden ingezet om de Duitse gebieden te verdedigen. Deze verdediging was echter zeer complex. De Duitse troepen waren in de meeste gevechten ruim in de minderheid en daarnaast waren ze al sterk uitgeput door de gevechten die de troepen eerder hadden geleverd. Het materiaal van de Duitsers was in de meeste gevallen beschadigd en had meerdere “reparaties” ondergaan. De laatste reserves werden in de strijd gezet.

Het einde van de Grossdeutschland Division

De gevechten in Oost-Europa werden vooral bepaald door de Russen. De Russen kregen steeds meer zelfvertrouwen door de veldslagen die ze wonnen. Hun bijna onverwoestbare T-34 tank kon veel beter tegen de weersinvloeden, de modder en moerassige ondergrond die was ontstaan door de dooi na de winter.

De klappen die ze aan de Duitse legereenheden toebrachten logen er niet om. Tegen maart 1945 was de Panzergrenadier Division Grossdeutschland zo ver ingekrompen dat er nog maar 4.000 soldaten over waren. Deze manschappen wisten doormiddel van een veerboot te ontsnappen aan de aanval die de Russen hadden gelanceerd op het bruggenhoofd van het Oost-Pruisische Memel.

De veerboot bracht de Duitse manschappen aan land bij Pillau. In Pillau aangekomen werden de troepen opnieuw in de strijd ingezet. In april 1945 werd de Grossdeutschland Division vrijwel compleet verslagen rond Pillau en daardoor stopte de divisie met bestaan. De exacte datum waarop dit gebeurde was 25 april 1945.

Slechts een paar honderd soldaten van de Grossdeutschland Division wisten te ontsnappen naar Schleswig-Holstein. In Schleswig-Holstein aangekomen gaven ze zich over aan de Britse troepen. De troepen die in Pillau waren achtergebleven werden gedwongen zich aan de Russen over te geven.

De Russen plaatsen de Duitse soldaten in werkkampen, de zogenaamde Goelachs, waar ze zwaar en gevaarlijk werk moesten verrichten. In veel gevallen overleden de soldaten die daar tewerk werden gesteld. In het begin van 1945 was echter nog de Panzergrenadier Division Kurmark opgericht uit de restanten van de Grossdeutschland Division.

Deze divisie vocht door tot het einde van de tweede wereldoorlog. Zowel de soldaten van de Brandenburg divisie en de Kurmark divisie vielen onder Grossdeutschland en waren bevoegd de insignes van deze divisie door te dragen.

Hierdoor vochten onderdelen van de Grossdeutschland Division officieel dus nog door tot het einde van de tweede wereldoorlog terwijl de belangrijkste troepen van Grossdeutschland al verslagen waren.

Tot slot

De Grossdeutschland Division was een speciale elite-eenheid die deel uitmaakte van de Duitse Wehrmacht. Vanaf haar oprichting in 1940 tot haar ondergang aan het einde van de tweede wereldoorlog had de Grossdeutschland Division verschillende vormen aangenomen.

Verscheidene eenheden werden aan de divisie toegevoegd en nieuw materieel werd regelmatig beschikbaar gesteld om de divisie te versterken. De Grossdeutschland Division vocht voornamelijk aan het Oostfront waar de eenheid vooral dienst deed als mobiele verdedigingseenheid. De massale aanval van de Russen zorgde er uiteindelijk voor dat de divisie vrijwel compleet werd vernietigd.

Bronnen

  • Jung, Hans Joachim (c1990s). The History of Panzerregiment “Grossdeutschland” (English Translation). Winnipeg, Canada: J.J. Fedorowicz. ISBN 0921991517.
  • de Lannoy, Francois and Jean-Claude Perrigault La division Grossdeutschland (“The Grossdeutschland Division from Regiment to Panzerkorps 1939-1945”) French edition, Editions Heimdal Lee, Cyrus A. Soldat: The World War Two German Army Combat Uniform Collector’s Guide (Volume V: Uniforms and Insignia of Panzerkorps Grossdeutschland 1939-1945) (Pictorial Histories Publishing Company, Missoula, MT, 1993) ISBN 0929521765
  • Lucas, James Germany’s Elite Panzer Force: Grossdeutschland (MacDonald’s and Jane’s, London, 1978) ISBN 0354011650
  • McGuirl, Thomas & Remy Spezzano (1997). God, Honor, Fatherland: A photo history of Panzergrenadier Division “Grossdeutschland” on the Eastern Front. 1942 – 1944. Southbury (Connecticut, USA). ISBN 0965758400.
  • Novotny, Alfred THE GOOD SOLDIER: FROM AUSTRIAN SOCIAL DEMOCRACY TO COMMUNIST CAPTIVITY WITH A SOLDIER OF PANZER-GRENADIER DIVISION “GROSSDEUTSCHLAND” (The Aberjona Press, 2002.) ISBN 0966638999
  • Quarrie, Bruce Panzer-Grenadier Division “Grossdeutschland” (VANGUARD series book, Osprey Publishing Group, London, UK. 1977. US version published in 1978 by Squadron/Signal Publications, Warren, MI.) ISBN 0850450551
  • Scheibert, Horst (Bruce Culver Editor) Panzer Grenadier Division Grossdeutschland (English version by Squadron Signal Publications, Carrollton, TX, 1987) ISBN 089747061
  • Sharpe, Michael and Brian L. Davis GROSSDEUTSCHLAND: Guderian’s Eastern Front Elite, Compendium Publishing Ltd, 2001 ISBN 0-7110-2854-0.
  • Solarz, Jacek. Division/Korps “Grossdeutschland” 1943-1945 Vol. I and II. (Polish/English edition by Wydawnictwo “Militaria”, Warsaw, 2005) ISBN 8372192375
  • Spaeter, Helmut (c1990s). The History of the Panzerkorps Grossdeutschland Vol I-III (English Translation). Winnipeg, Canada: J.J. Fedorowicz. ISBN 0921991509.
  • Spaeter, Helmut (1990). Panzerkorps Grossdeutschland: A Pictorial History (English Translation). USA: Schiffer Books. ISBN 0887402453.
  • Dorosh, Michael. Grossdeutschland for Combat Mission. Retrieved April 8, 2005.
  • Pipes, Jason. “Panzergrenadier-Division Grossdeutschland”. Retrieved April 8, 2005.
  • “Panzergrenadier Division Grossdeutschland”. Retrieved April 8, 2005.
  • Brandenburg Historica (2006). “Grossdeutschland: Von der Wachtruppe zum Panzerkorps”. Updated May 8, 2006.
  • Wendel, Marcus (2005). “Panzergrenadier Division Grossdeutschland”. Retrieved April 8, 2005.