De landing in Galipolli

Omdat de eerste wereld oorlog in het westen vastgelopen was waren de Britten van plan een tweede front te openen in Turkije. Via de Dardanellen (de zeestraat tussen de Egeïsche en Marmarra zee) was men van plan door te stoten naar Rusland. Als eerste actie plande men een landing op het Turkse schiereiland Galipolli (in het Turks Gelibolu).

Galipolli
Galipolli

Het verloop

In 1913 komen een groep opstandige officieren aan de macht in Turkije. Enver Pasha, die zijn militaire opleiding in Duitsland had gevolgd, wordt minister van Oorlog en op 2 augustus 1914 sluit deze een overeenkomst met Duitsland om Turkije veilig te stellen bij een Russische aanval.

Op 27 september 1914 houden de Britten een Turkse torpedoboot tegen die de Dardanellen wil uitvaren en sturen hem terug de zeestraat in. De Turken sluiten de Bosporus en Dardanellen voor alle scheepvaartverkeer waardoor Rusland wordt afgesneden van de geallieerden.

Verklaring van oorlog

Op 28 oktober 1914 bestookt de Turkse vloot, onder leiding van de Duitser von Souchon, de Russische havens Odessa, Sebastopol en Theodosia. Dit zijn steden die aan de Zwarte Zee liggen. Daarop verklaart Rusland de oorlog aan Turkije op 2 november van dat jaar. De volgende dag bombarderen de Britten de forten van Sedd el Bahr en Kum Kale. Op 5 november 1914 verklaren Groot-Brittannië en Frankrijk de oorlog aan Turkije.

Galipolli Kaart
Galipolli Kaart

13 januari 1915
De Britten beslissen de zeestraat van de Dardanellen te openen door een aanval vanuit zee uit te voeren. Frankrijk stelt hiervoor een vlooteenheid ter beschikking.

19 februari 1915
De aanval wordt geopend door bombardementen op de forten. Door communicatieproblemen wordt de actie afgebroken.

25 februari 1915
De aanval wordt herhaald en nu slaagt admiraal Gardener erin een van de forten te vernietigen. Tussen 27 februari en 3 maart landen eenheden mariniers op de Turkse kust en stellen 50 stukken geschut buiten werking.

4 maart 1915
De Britten moeten zich terugtrekken door een hevige Turkse tegenaanval. Verdere pogingen om een bruggenhoofd te vestigen mislukken en de plannen worden uitgesteld tot in april. De Duitse generaal Liman von Sanders krijgt het bevel over 60.000 Turkse manschappen en begint de verdediging voor te bereiden.

12 maart 1915
Er worden nogmaals besprekingen gehouden met de Turken. Deze lopen op niets uit omdat de Britten geen vrijwaring van Constantinopel kunnen garanderen.

18 maart 1915
Wederom wordt er een landing ondernomen. Verschillende Britse schepen varen de Dardanellen binnen en openen het vuur op de forten. De Turken beantwoorden het vuur en de Franse Gaulois en andere schepen worden getroffen. Deze schepen trekken zich terug in de Erin Keui Bay maar deze ligt vol mijnen en enkele schepen zinken. Dit zijn onder andere de Inflexible, Irresistable, Ocean en de Bouvet.

23 april 1915
Op deze dag plannen de Britten een Landing op Gallipoli. Meer dan 200 schepen worden ingezet en omstreeks 3 uur landen de Britse troepen met 70.000 manschappen op de Hellespont. Dit is de punt van het schiereiland.

De ANZAC’s landen bij Ari Burna worden op een verkeerde plaats afgezet en komen onder vuur van het Turkse 19e divisie. Generaal Birdwood vraagt om terug te trekken maar hij krijgt geen aantword op dit verzoek. Op V-beach worden de landingstroepen neergemaaid door Turkse machinegeweren en op W-beach sneuvelen er nog eens honderden manschappen.

De derde landing vormt een afleidingsaanval door de Fransen bij Kum Kale die de stad innemen.

28 april 1915
De Britse 29e divisie bereikt Krithia en gaan in de aanval. De verliezen bedragen meer dan 3000 manschappen.

3 mei 1915
Op 3 mei plant men een gecombineerde actie op het land en op zee. De geallieerde troepen blijven alleen vastzitten op het strand.

6 mei 1915
De Britten proberen het nogmaals en deze keer sneuvelen 6500 manschappen.

19 mei 1915
De Turken lanceren een tegenaanval met 40.000 man. Deze aanval wordt afgeweerd door de ANZAC’s met slechts 17.000 man.

4 juni 1915
De derde aanvalspoging mislukt ook met het gevolg dat er weer duizenden geallieerde troepen sneuvelen.

Augustus 1915
In augustus arriveren er versterkingen en gaat een vierde fase van start. Deze ontschepen in de baai van Suvla om de Turken vanuit het zuiden aan te vallen. De ANZAC’s vallen tegelijkertijd Chunuk Bair aan en op 10 augustus worden deze verslagen door Mustafa Kemal. De landing op Suvla is ook geen succes.

De gevechten om Galipolli duren voort maar men blijft steken op het schiereiland. In december gaan de geallieerden troepen in het geheim over tot een evacuatie van het schiereiland.

ANZAC Day

ANZAC Day
ANZAC Day

Elk jaar nog vieren de Australiërs 25 april 1915. Dit is de datum van de eerste landing op Gallipoli en wordt ANZAC Day genoemd. Deze ANZAC Day is nu een algemene herdenkingsdag in Australië en Nieuw-Zeeland. Hierbij herdenken ze alle gesneuvelde militairen. De naam is voortgekomen uit een namen-westrijd welke gewonnen werd door Robert Wheeler.

Anzac: Australian & New Zealand Army Corps